Thứ Ba, 30 tháng 1, 2018

Thơ Marina Tsvetaeva - Phần 1


Marina Ivanovna Tsvetaeva (tiếng Nga: Мари́на Ива́новна Цвета́ева)(26/9/1892-31/8/1941) - nữ nhà thơ, nhà văn Nga thế kỷ Bạc, một trong những nhà thơ xuất sắc nhất của Nga thế kỉ XX.

Tiểu sử:
Marina Tsvetaeva sinh ở Moskva. Bố là Ivan Vladimirovich, giáo sư của Đại học Moscow, một nhà ngữ văn nổi tiếng và là nhà phê bình nghệ thuật. Mẹ là Maria Main là một nghệ sĩ dương cầm, học trò của nghệ sĩ dương cầm nổi tiếng, người sáng lập Nhạc viện Moskva, Nikolai Rubinstein. Lên 6 tuổi đã biết làm thơ bằng tiếng Nga, tiếng Pháp và tiếng Đức. Học phổ thông ở Moskva, Thụy sĩ và Đức. Năm 1910 in tập thơ đầu tiên Album chiều (
Вечерний альбом) gây được sự chú ý của các nhà thơ nổi tiếng thời đó như Bryusov, Voloshin, Gumilyov. Năm 1912 lấy chồng là Sergei Efron - là người thời kỳ nội chiến tham gia bạch vệ nên sau cách mạng tháng Mười phải ra sống ở nước ngoài. Năm 1922 Marina Tsvetaeva ra nước ngoài theo chồng. Đầu tiên sống ở Berlin rồi Praha, Paris. Năm 1939 cùng chồng và con gái quay trở lại Liên Xô nhưng sau đó chồng bà bị xử bắn và con gái bị bắt vào trại giam. Thời kỳ chiến tranh thế giới II, Marina Tsvetaeva cùng con trai sơ tán về thành phố Elabug. Đau buồn cho số phận của những người thân và cảnh chiến tranh của đất nước, ngày 31-8-1941 bà đã treo cổ tự tử, để lại bức thư tuyệt mệnh và đứa con trai nhưng đứa con 3 năm sau cũng chết vì đạn của chiến tranh.


Vài nét về đời tư:
Marina Tsvetaeva làm quen với người chồng tương lai Sergei Efron năm 1911 trong nhà người bạn văn là Maximilian Voloshin ở Koktebel. Nửa năm sau họ trở thành vợ chồng và không lâu sau đó, con gái Ariadna ra đời. Nhưng Marina là một người phụ nữ rất nhiều đam mê nên lắm khi trái tim nhạy cảm của bà lại dễ bị những người đàn ông khác quyến rũ. Ví dụ, nhà thơ vĩ đại Boris Pasternak, người mà Tsvetaeva đã có mối quan hệ lãng mạn trong gần 10 năm và không dừng lại ngay cả sau khi bà di cư ra nước ngoài.


Ngoài ra, thời gian ở Praha, nữ nhà thơ có một mối tình lãng mạn và mãnh liệt với luật sư, nhà điêu khắc Konstantin Rodzevich. Tình cảm của họ kéo dài khoảng nửa năm và Marina đã dành hết cho tình yêu đầy đam mê và sâu sắc này qua “Trường ca đồi núi” (Поэма Горы).

Nhưng tình yêu của Marina Tsvetaeva không chỉ dành cho những người đàn ông. Trước khi di cư ra nước ngoài, năm 1914, bà đã kết thân với nữ thi sĩ Sofia Parnok trong cùng một nhóm văn chương. Những người phụ nữ nhanh chóng phát hiện ra mối thiện cảm đặc biệt dành cho nhau và sớm phát triển thành một thứ tình cảm nhiều hơn thế nữa. Marina dành tặng cho người yêu dấu của mình một loạt các bài thơ trong tập “Người bạn gái” (Подруга), sau đó mối quan hệ này dần dà trở nên công khai. Sergei Efron biết rõ về mối tình của vợ đã tỏ ra ghen tuông dữ dội làm cho Marina bỏ ông để đến ở với Sofia Parnok. Tuy nhiên, năm 1916 Marina chia tay với Sofia Parnok, trở về với chồng và một năm sau đó sinh con gái thứ hai là Irina. Về thứ tình cảm lạ lùng của mình, sau này nữ thi sĩ nói rằng tình yêu của phụ nữ với phụ nữ là hoang dã, nhưng nếu chỉ yêu đàn ông không thôi thì cũng nhàm chán.


Sau khi sinh con gái thứ hai của mình, Marina Tsvetaeva phải đối mặt với nhiều khó khăn trong cuộc đời. Cách mạng nổ ra, chồng bà bỏ ra nước ngoài, sự thiếu thốn vật chất, đói khát. Con gái lớn là Ariadna bị ốm nặng, Tsvetaeva gửi các con vào trại tế bần ở làng Kuntzovo gần Matxcơva. Ariadna hồi phục, nhưng Irina bị bệnh và chết khi lên ba tuổi.

Sau đó, sau khi ra nước ngoài đoàn tụ với chồng ở Praha, nhà thơ đã sinh đứa con thứ ba - con trai Georgy. Đứa bé rất hay bị ốm, tuy nhiên, trong Thế chiến II đã tình nguyện ra mặt trận và hy sinh vào mùa hè năm 1944. Do cả Ariadna và Georgy đều không có con nên ngày nay không có cháu chắt chút chít trực tiếp của nữ thi sĩ vĩ đại Marina Tsvetaeva.

Có một chi tiết đáng để ý là khi Marina Tsvetaeva chuẩn bị đi di tản, người bạn tình cũ của bà, nhà thơ Boris Pasternak, đã giúp bà trong việc đóng gói đồ đạc, ông đã mua một sợi dây để buộc mọi thứ. Người đàn ông khoe rằng ông có một sợi dây thừng bền chắc “ngay cả để treo cổ mà chết đi cũng được…” Chính sợi dây này sau đó đã trở thành công cụ tự tử của Marina Ivanovna. Tsvetaeva được chôn tại Elabug, nhưng khi đó chiến tranh vẫn tiếp diễn nên nơi chôn cất chính xác vẫn chưa xác định rõ ràng. Ngày nay, bảo tàng và tượng của bà được dựng ở nhiều thành phố của Nga và Liên Xô cũ.

Thơ của Marina Tsvetaeva một thời gian dài bị cấm ở Liên Xô, còn hiện tại Marina Tsvetaeva là một trong những tác giả được yêu thích nhất. Thơ của bà được dịch ra rất nhiều thứ tiếng và được dịch nhiều sang tiếng Việt.

Tác phẩm:
*Album chiều (
Вечерний альбом, 1910), thơ
*Versty (
Вёрсты, 1921), thơ
*Hình dáng thiên nga (
Лебединый стан, 1921), thơ
*Nghề thủ công (
Ремесло, 1923), thơ
*Tâm hồn (
Психея,1923), thơ
*Tay cừ khôi (
Молодец, 1924), thơ
*Sau nước Nga (
После России, 1928), thơ
*Krysolov (
Крысолов, 1925), trường ca
*Trường ca của sự kết thúc (
Поэма Конца, 1926), thơ
*Pushkin của tôi (
Мой Пушкин, 1937), văn xuôi
*Nghệ thuật dưới ánh sáng của lương tâm (
Искусство при свете совести), Văn xuôi
*Nhà thơ và thời gian (
Поэт и время), văn xuôi
*Hồi ký về các nhà thơ: Valery Bryusov, Maximilian Voloshin, Osip Mandelstam, Boris Pasternak, Rainer Maria Rilke.
*Thơ và Trường ca (Стихотворения. Поэмы. М., 1988)
*Toàn tập tác phẩm 7 tập (Собр. соч.: в 7 т. М.: Эллис Лак, 1994)


© Nguyễn Viết Thắng giới thiệu, dịch và chú giải


1. TÔI THÍCH RẰNG ANH ĐAU CHẲNG VÌ TÔI

Tôi thích rằng anh đau chẳng vì tôi
Và chẳng phải vì anh tôi đau đớn
Rằng chưa bao giờ trái đất tròn nặng
Từng bơi đi dưới chân của hai người.
Tôi thích một điều có thể nực cười
Rằng đổ đốn mà không cần chơi chữ
Không đỏ mặt, không bồi hồi, ngạt thở
Khi nhẹ nhàng ta khẽ chạm tay thôi.

Tôi còn thích rằng khi có mặt tôi
Anh bình thản ôm người con gái khác
Không biết được rằng tôi trong lửa ngục
Cháy lên vì tôi chẳng phải hôn anh.
Rằng cái tên của tôi dịu dàng, anh không
Nhắc đến ngày cũng như đêm – uổng phí…
Rằng không bao giờ trong nhà thờ lặng lẽ
Vang lên lời cầu nguyện: hãy yêu thương!

Cám ơn anh bằng bàn tay, tấm lòng
Vì một điều – tôi đây anh không nhận!
Hãy yêu: vì đêm của tôi thanh vắng
Vì hiếm khi ta gặp gỡ hoàng hôn
Vì ta không từng dạo bước dưới trăng
Vì mặt trời trên đầu không toả sáng, –
Vì không phải bằng anh, tôi đau đớn
Và anh đau không phải bởi vì tôi.
5-1913

Мне нравится, что Вы больны не мной

Мне нравится, что Вы больны не мной,
Мне нравится, что я больна не Вами,
Что никогда тяжелый шар земной
Не уплывет под нашими ногами.
Мне нравится, что можно быть смешной
Распущенной-и не играть словами,
И не краснеть удушливой волной,
Слегка соприкоснувшись рукавами.

Мне нравится еще, что Вы при мне
Спокойно обнимаете другую,
Не прочите мне в адовом огне
Гореть за то, что я не Вас целую.
Что имя нежное мое, мой нежный, не
Упоминаете ни днем ни ночью -- всуе...
Что никогда в церковной тишине
Не пропоют над нами: аллилуйя!

Спасибо Вам и сердцем и рукой
За то, что Вы меня -- не зная сами! --
Так любите: за мой ночной покой,
За редкость встреч закатными часами,
За наши не-гулянья под луной,
За солнце не у нас над головами,
За то, что Вы больны - увы! - не мной,
За то, что я больна - увы! - не Вами.
1913



2. THÁNG CHẠP VÀ THÁNG GIÊNG

Niềm hạnh phúc tháng chạp, buổi bình minh
Kéo dài trong khoảnh khắc.
Hạnh phúc bây giờ, hạnh phúc đầu tiên
Không phải từ trong sách!

Nỗi bất hạnh buổi hoàng hôn tháng giêng
Kéo dài trong một tiếng.
Bất hạnh lúc này, đắng cay đau điếng
Thì mới lần đầu tiên!

Декабрь и январь

В декабре на заре было счастье,
Длилось - миг.
Настоящее, первое счастье
Не из книг!

В январе на заре было горе,
Длилось - час.
Настоящее, горькое горе
В первый раз!



3. SỰ TRÌU MẾN NHƯỜNG KIA TỪ ĐÂU VẬY

Tặng Osif Mandelstam.

Sự trìu mến nhường kia từ đâu vậy?
Chẳng lần đầu tiênnhững sợi tóc xoăn
Mà đã từng bao lần em vuốt lại
Và đôi môi anhem biếttối hơn.

Những ngôi sao sáng lên rồi tàn
Sự trìu mến nhường kia từ đâu vậy?
Những tròng mắt sáng lên rồi tàn
Ở ngay trong đôi mắt em đấy.

Chưa phải những bài ca như thế ấy
Mà em từng nghe thấy trong đêm đen
Sự trìu mến nhường kia từ đâu vậy?
Người ca sĩ mang trên ngực của mình.

Sự trìu mến nhường kia từ đâu vậy?
Biết làm gì với nó, hở chàng trai –
Người ca sĩ tinh nghịch ghé lại chơi
Với bờ mi dài hơn – chưa từng thấy?
1916

Откуда такая нежность?

Откуда такая нежность?
Не первые — эти кудри
Разглаживаю, и губы
Знавала темней твоих.

Всходили и гасли звезды,
(Откуда такая нежность?) —
Всходили и гасли очи
У самых моих очей.

Еще не такие гимны
Я слушала ночью темной,
Венчаемая — о нежность! —
На самой груди певца.

Откуда такая нежность,
И что с нею делать, отрок
Лукавый, певец захожий,
С ресницами — нет длинней?
1916



4. MỚI HÔM QUA ANH CÒN NHÌN MẮT EM

Mới hôm qua anh còn nhìn mắt em
Thế mà nay liếc nhìn đi đâu đó!
Mới hôm qua ngơ ngác như chim non
Còn hôm nay sơn ca đều thành quạ!

Anh thông minh, linh hoạt, hiểu biết nhiều
Còn em chậm chạp, dại khờ, ngớ ngẩn.
Muôn đời nay phụ nữ vẫn thường kêu:
“Anh yêu ơi, em đã làm anh giận?!”

Với phụ nữ nước mắt như nước sông
Máu – nước lã, tắm mình trong trong nước mắt!
Còn tình yêu như gì ghẻ, con chồng
Anh đừng đợi lòng thương hay luật pháp.

Những con tàu mang đi những người thương
Mang họ đi cả một con đường trắng…
Khắp mọi nơi tiếng rên rỉ bên đường:
“Anh yêu ơi, em đã làm anh giận?”

Mới hôm qua còn nằm lên đầu gối!
So sánh mình với hoàng đế Trung Hoa!
Thế mà giờ hai bàn tay buông nới
Đời rơi như đồng xu gỉ vứt ra.

Kẻ giết người đem xử theo pháp luật
Không dễ thương, mạnh dạn - đứng một mình
Em sẽ nói với anh vào địa ngục:
“Anh yêu ơi, em đã làm gì anh?”

Em hỏi ghế rồi em đi hỏi giường:
“Vì điều chi mà bắt tôi chịu đựng?”
“Vì với cô người ta không còn thương
Thương người khác” – ghế và giường lên tiếng.

Sống phải bùng như ngọn lửa trong đêm
Anh bỏ em – về thảo nguyên giá lạnh!
Anh dạy em rồi làm thế với em
Hỏi tại sao em đã làm anh giận?

Em hiểu ra, anh không phải nói nhiều!
Đã không còn tình nhân – mắt lại sáng
Ở nơi mà đã từ bỏ Tình yêu
Thì Cái chết – người coi vườn tiếp quản.

Chẳng cần rung cây táo ở trong vườn!
Đến thời hạn quả chín cây rụng xuống…
Tha thứ cho em tất cả nhé người thương
Vì những gì em đã làm anh giận!
1920

Вчера еще в глаза глядел

Вчера еще в глаза глядел,
А нынче - всё косится в сторону!
Вчера еще до птиц сидел,-
Всё жаворонки нынче - вороны!

Я глупая, а ты умен,
Живой, а я остолбенелая.
О, вопль женщин всех времен:
"Мой милый, что тебе я сделала?!"

И слезы ей - вода, и кровь -
Вода,- в крови, в слезах умылася!
Не мать, а мачеха - Любовь:
Не ждите ни суда, ни милости.

Увозят милых корабли,
Уводит их дорога белая...
И стон стоит вдоль всей земли:
"Мой милый, что тебе я сделала?"

Вчера еще - в ногах лежал!
Равнял с Китайскою державою!
Враз обе рученьки разжал,-
Жизнь выпала - копейкой ржавою!

Детоубийцей на суду
Стою - немилая, несмелая.
Я и в аду тебе скажу:
"Мой милый, что тебе я сделала?"

Спрошу я стул, спрошу кровать:
"За что, за что терплю и бедствую?"
"Отцеловал - колесовать:
Другую целовать",- ответствуют.

Жить приучил в самом огне,
Сам бросил - в степь заледенелую!
Вот что ты, милый, сделал мне!
Мой милый, что тебе - я сделала?

Всё ведаю - не прекословь!
Вновь зрячая - уж не любовница!
Где отступается Любовь,
Там подступает Смерть-садовница.

Самo - что дерево трясти! -
В срок яблоко спадает спелое...
- За всё, за всё меня прости,
Мой милый,- что тебе я сделала!
1920



5. CHỈ LÀ HAI TIẾNG VANG

Em và anh chỉ là hai tiếng vang
Anh nguôi đi, còn em thì im lặng.
Có một thuở ta đã từng ngoan ngoãn
Nghe theo điều bất hạnh của hào quang.

Tình cảm này bằng con bệnh ngọt ngào
Đốt lòng ta và làm cho đau đớn
Chính vì thế em coi anh là bạn
Em lúc này không khóc được nữa đâu.

Nỗi đắng cay sắp tới thành nụ cười
Và buồn đau sẽ trở nên mệt mỏi.
Không mắt nhìn mà cũng không lời nói
Chỉ thấy thương bí ẩn đã mất rồi!

Chính từ anh, nhà giải phẫu rã rời
Cái điều ác ngọt ngào em nhận thấy.
Em coi anh như người anh trai vậy
Lúc này em không khóc được nữa rồi.
1906 – 1920

Мы с тобою лишь два отголоска

Мы с тобою лишь два отголоска:
Ты затихнул, и я замолчу.
Мы когда-то с покорностью воска
Отдались роковому лучу.

Это чувство сладчайшим недугом
Наши души терзало и жгло.
Оттого тебя чувствовать другом
Мне порою до слёз тяжело.

Станет горечь улыбкою скоро,
И усталостью станет печаль.
Жаль не слова, поверь, и не взора, —
Только тайны утраченной жаль!

От тебя, утомлённый анатом,
Я познала сладчайшее зло.
Оттого тебя чувствовать братом
Мне порою до слёз тяжело.
1906-1920



6. TRỪ LẠI TÌNH YÊU

Em không yêu, nhưng khóc. Không yêu, nhưng dù sao
Chỉ cho anhgương mặt thân thương trong chiếc bóng.
Tất cả trong giấc mơ của ta với tình yêu không giống
Không nguyên nhân, không một chứng cớ nào.

Chỉ hình bóng này với ta vẫn gật đầu chào
Chỉ hai ta mang cho nó dòng thơ ai oán.
Một sợi dây say mê buộc vào ta rất mạnh
Hơn cả tình yêu thương – của người ta.

Nhưng say mê ấy đi qua, có ai đấy đến gần
Không cầu nguyện, nhưng yêu. Đừng vội vàng chỉ trích!
Anh sẽ là kỷ niệm của em, bản nhạc đằm thắm nhất
Trong sự thức tỉnh của tâm hồn.

Trong hồn này anh thơ thẩn như trong ngôi nhà hoang vắng, cô liêu
(Trong ngôi nhà của ta, mùa xuân… ) Đã quên, anh đừng gọi
Tất cả những giây phút của mình em làm đầy anh, trừ lại
Một điều buồn bã nhất – tình yêu.

Кроме любви

Не любила, но плакала. Нет, не любила, но все же
Лишь тебе указала в тени обожаемый лик.
Было все в нашем сне на любовь не похоже:
Ни причин, ни улик.

Только нам этот образ кивнул из вечернего зала,
Только мы — ты и я — принесли ему жалобный стих.
Обожания нить нас сильнее связала,
Чем влюбленность — других.

Но порыв миновал, и приблизился ласково кто-то,
Кто молиться не мог, но любил. Осуждать не спеши
Ты мне памятен будешь, как самая нежная нота
В пробужденьи души.

В этой грустной душе ты бродил, как в незапертом доме…
(В нашем доме, весною…) Забывшей меня не зови!
Все минуты свои я тобою наполнила, кроме
Самой грустной — любви.



7. CHỈ LÀ CÔ GÁI

Tôi bây giờ chỉ là cô gái
Nhiệm vụ của tôi trước lúc lấy chồng
Không được quên khắp nơi đầy chó sói
Và phải nhớ rằng tôichú cừu non.

Mơ ước về một pháo đài bằng vàng
Lắc, xoay vòng, rồi đưa qua đưa lại
Đầu tiên búp bê, sau đó thì không
Không búp bê mà chỉ gần như vậy.

Bàn tay tôi không thể cầm gươm
Và trong tay dây đàn không lên tiếng.
Tôi chỉ là cô gái – tôi im lặng
Giá mà tôi được như thế thì ngoan.

Nhìn ngôi sao xem có gì trên đấy
Và ngôi sao cũng chiếu sáng cho tôi
Với tất cả đôi mắt tôi mỉm cười
Đôi mắt không khép lại!
1909-1910

Только девочка

Я только девочка. Мой долг
До брачного венца
Не забывать, что всюду - волк
И помнить: я - овца.

Мечтать о замке золотом,
Качать, кружить, трясти
Сначала куклу, а потом
Не куклу, а почти.

В моей руке не быть мечу,
Не зазвенеть струне.
Я только девочка,- молчу.
Ах, если бы и мне

Взглянув на звезды знать, что там
И мне звезда зажглась
И улыбаться всем глазам,
Не опуская глаз!
1909-1910




8. GIỮA HAI TA LÀ VỰC

Anh đó. Em đây. Giữa hai ta là vực
Em uống. Anh khát. Hẹn ướcchỉ phí hoài.
Một trăm thiên niên kỷ và một chục
Năm chia lìa. Cầu Thượng Đế không xây.

Kệ! Cho em đi ngang qua xem sao
Không làm mất sự đến gần bằng hơi thở
Anh đó. Em đây. Sau mười mùa xuân nữa
Anh nói: anh! Còn em: sẽ có một khi nào…
1918

Я — есмь. Ты — будешь. Между нами — бездна

Я — есмь. Ты — будешь. Между нами — бездна.
Я пью. Ты жаждешь. Сговориться — тщетно.
Нас десять лет, нас сто тысячелетий
Разъединяют.— Бог мостов не строит.

Будь!— это заповедь моя. Дай — мимо
Пройти, дыханьем не нарушив роста.
Я — есмь. Ты будешь. Через десять весен
Ты скажешь: — есмь!— а я скажу: — когда-то...
1918



9. NHỮNG MÀN SƯƠNG XƯA CŨ CỦA TÌNH

1
Trên dải đen của miền đất mũi
Trăng như người kị sĩ đ giáp binh.
Trên bến tàu, với tiếng cười, mũ đội
Tôi muốn trở thành nghệ sĩ, thi nhân.

Hơi thở của ngọn gió lớn vô cùng
Hơi thở của những khu vườn phương bắc
Tiếng thở dài to lớn và đau thương:
— Ne laissez pas trainer mes lettres!*

* Những lá thư của em đừng đem vứt.

2
Đôi bàn tay tôi đút trong túi quần
Tôi đứng nhìn nước màu xanh sẫm tối.
– Giờ lại đi yêu một người nào đấy?
Anh ra đi trong buổi sớm bình minh.

Những màn sương nóng bỏng của phố phường
Trong đôi mắt của anh. Tôi biết đến…
Tôi sẽ vẫn còn nhớ hoài – cái miệng
Và tiếng kêu: – hãy khỏe mạnh nhé em!

3
Tình cuốn đi những son phấn màu hồng
Ôi tình yêu. Xin mỗi người hãy thử
Tình như nước mắt – mặn mòi. Tôi sợ
Ngày mai này tôi chết buổi bình minh.

Từ ấn Độ hãy gửi đá cho em.
Bao giờ gặp lại nhau? – Trong giấc ngủ.
– Nông nổi quá! – Anh gửi lời thăm vợ
Và cái người phụ nữ đôi mắt xanh.

4
Rung trên chiếc khăn ngọn gió ghen hờn
Cái giờ này đoán xét tôi – và nữa
Tôi cảm thấy trong miệng mình, trong thế kỷ
Như của loài muông thú, nỗi đau thương.

Vẻ yếu đuối quanh quẩn dưới bàn chân
Vẻ yếu đuối, cái mũi tên của Chúa!
Ngày hôm nay ánh bình minh đẹp quá!
Tôi sẽ điên rồ như một Các-men.

Đôi bàn tay tôi lại đút túi quần
Tôi đứng đây. Giữa hai người – biển cả.
Những màn sương, màn sương trên thành phố.
Những màn sương rất xưa cũ của tình.
8-1917

Любви старинные туманы

1
Над черным очертаньем мыса --
Луна -- как рыцарский доспех.
На пристани -- цилиндр и мех,
Хотелось бы: поэт, актриса.

Огромное дыханье ветра,
Дыханье северных садов, --
И горестный, огромный вздох:
-- Ne laissez pas trainer mes lettres!

2
Так, руки заложив в карманы,
Стою. Синеет водный путь.
-- Опять любить кого-нибудь? --
Ты уезжаешь утром рано.

Горячие туманы Сити --
В глазах твоих. Вот так, ну вот...
Я буду помнить -- только рот
И страстный возглас твой: -- Живите!

3
Смывает лучшие румяна --
Любовь. Попробуйте на вкус,
Как слезы -- солоны. Боюсь,
Я завтра утром -- мертвой встану.

Из Индии пришлите камни.
Когда увидимся? -- Во сне.
-- Как ветрено! -- Привет жене,
И той -- зеленоглазой -- даме.

4
Ревнивый ветер треплет шаль.
Мне этот час сужден -- от века.
Я чувствую у рта и в веках
Почти звериную печаль.

Такая слабость вдоль колен!
-- Так вот она, стрела Господня!
-- Какое зарево! -- Сегодня
Я буду бешеной Кармен.

...Так, руки заложив в карманы,
Стою. Меж нами океан.
Над городом -- туман, туман.
Любви старинные туманы.
1917




10. ROUGE ET BLEUE*

Hai cô bé – áo đ và áo xanh
Họ cùng nhau đi dạo ở trong vườn.
“Alina, nào ta hãy cởi áo
Và cùng nhau xuống tắm ở trong đầm?”
Cô áo xanh giơ ngón tay lên dọa
Và nghiêm khắc: “Mẹ đã nói –
Không nên”.
_____

Hai cô gái – áo đỏ và áo xanh
Một buổi chiều cùng đi dạo ven đường.
“Alina, ta hãy vứt tất cả
Và lên đường, cậu có muốn không?”
Cô áo xanh thở dài qua màn sương
Và trả lời với vẻ rất buồn bã:
Muộn rồi! Đời không phải cuộc tình”…
 _____

Hai phụ nữ - áo đỏ và áo xanh
Họ cùng nhau đi trên một con đường.
“Alina, ta tái nhợt và lạnh lẽo
Ta tù nhân trong hạnh phúc của mình”…
Người áo xanh mỉm cười trong bóng đêm
Và trả lời với vẻ đầy đau khổ:
“Biết sao giờ, ta phụ nữ mà em!”
________________
* Rouge ет bleue – áo đỏ và áo xanh (tiếng Pháp).

Rouge ет bleue

Девочка в красном и девочка в синем
Вместе гуляли в саду.
- "Знаешь, Алина, мы платьица скинем,
Будем купаться в пруду?".
Пальчиком тонким грозя,
Строго ответила девочка в синем:
- "Мама сказала - нельзя".
                        _____

Девушка в красном и девушка в синем
Вечером шли вдоль межи.
- "Хочешь, Алина, все бросим, все кинем,
Хочешь, уедем? Скажи!"
Вздохом сквозь вешний туман
Грустно ответила девушка в синем:
- "Полно! ведь жизнь - не роман"...
                        _____

Женщина в красном и женщина в синем
Шли по аллее вдвоем.
- "Видишь, Алина, мы блекнем, мы стынем
Пленницы в счастье своем"...
С полуулыбкой из тьмы
Горько ответила женщина в синем:
- "Что же? Ведь женщины мы!"



11. PERPETUUM MOBILE*

Như những ngôi sao đang dần tắt ngấm
Trong ánh hào quang của mặt trời vàng
Về ngôi nhà chúng tôi được dẫn đường
Bằng chiếc lá của mùa thu vàng rộm
Và mỗi người mang nỗi lo của mình
Đến ngôi nhà vốn đã nhiều lo lắng.

Chúng tôi đón bằng những lời chào
Họ vui vẻ đến dự từng bữa tiệc
Chúng tôi đáp lại bằng một nụ cười
Với tiếng đàn và tiếng vang lục lạc
Họ mỗi người mang nỗi đau của mình
Vào thế giới vốn đã nhiều đau xót.

Những người khổ hạnh, hiệp sĩ, những nhà thơ
Nhà thông thái với cuốn sách trên ngực
Sau ánh sáng đèn – ánh pháo thăng thiên!
Sau mục sư – là người thích đùa cợt!
Và mỗi người mang bó hoa của mình
Đi vào nơi vốn là vườn hoa đẹp
_______________
* Perpetuum mobile – muôn đời chuyển động (tiếng Latinh).

Perpetuum mobile

Как звезды меркнут понемногу
В сияньи солнца золотом,
К нам другу друг давал дорогу,
Осенним делаясь листом,
- И каждый нес свою тревогу
В наш без того тревожный дом.

Мы всех приветствием встречали,
Шли без забот на каждый пир,
Одной улыбкой отвечали
На бубна звон и рокот лир,
- И каждый нес свои печали
В наш без того печальный мир.

Поэты, рыцари, аскеты,
Мудрец-филолог с грудой книг...
Вдруг за лампадой - блеск ракеты!
За проповедником - шутник!
- И каждый нес свои букеты
В наш без того большой цветник.



12. TRONG NGÀY THỨ BẢY

Chuẩn bị uống trà… trời đã tối đen
Asya* ngủ say dưới áo lông của mẹ
Tôi đọc kinh hoàng một câu chuyện cổ
Về một bà phù thủy chẳng có răng.

Chuyện về phù thủy già, về quỉ lùn
Về công chúa ra đi buổi hoàng hôn
Thật kinh hoàng trong khu rừng xa lạ
Nàng đi cùng một người anh vô hình!

Mụ phù thủy chỉ có mối quan tâm
Dẫn chàng trai vào vực kề bên núi!
Trời tối đen… hôm nay ngày thứ bảy
Rồi người mẹ kia sẽ rất đau buồn.

Trời tối đen… không còn nhớ thời gian
Từ bếp ăn, mời uống trà đang gọi
Tôi dùng áo cuộn tròn cho em gái
Và vẫn đọc câu chuyện cổ kinh hoàng.
_______________
*Anastasia Ivanovna Tsvetaeva (Анастасия Ивановна Цветаева, 1894 – 1993) – nữ nhà văn Nga, em gái của nữ nhà thơ.

В субботу

Темнеет… Готовятся к чаю…
Дремлет Ася под маминой шубой.
Я страшную сказку читаю
О старой колдунье беззубой.

О старой колдунье, о гномах,
О принцессе, ушедшей закатом.
Как жутко в лесах незнакомых
Бродить ей с невидящим братом!

Одна у колдуньи забота:
Подвести его к пропасти прямо!
Темнеет… Сегодня Суббота,
И будет печальная мама.

Темнеет… Не помнишь о часе.
Из столовой позвали нас к чаю.
Клубочком свернувшейся Асе
Я страшную сказку читаю.



13. BÀI HÁT RU CHO ASYA

Ngủ ngon nhé Công chúa! Tiếng chuông
Đã lặng ngừng ở trong thung lũng
Ánh hoàng hôn màu xanh lam đã chạm
Vào đôi giày của em.

Khe khẽ rì rào những cây bạch dương
Và một cơn gió mát.
Em sẽ thấy trong mơ dòng nước mắt
Của những thị đồng bị bỏ quên.

Chạm vào mặt đất với vẻ nhẹ nhàng
Cái ngù lông run rẩy.
Về tất cả thì thầm trong sợ hãi
Ngang bướng một thị đồng.

Sẽ có tranh cãi … và sự nhún nhường
(Ái chà, không thể nào thiếu chúng!)
Những miếng bọt biển của ai sẽ chạm
Vào đôi giày của em.

Колыбельная песня Асе

Спи, царевна! Уж в долине
Колокол затих,
Уж коснулся сумрак синий
Башмачков твоих.

Чуть колышутся берёзы,
Ветерок свежей.
Ты во сне увидишь слёзы
Брошенных пажей.

Тронет землю лёгким взмахом
Трепетный плюмаж.
Обо всём шепнёт со страхом
Непокорный паж.

Будут споры… и уступки,
(Ах, нельзя без них!)
И коснутся чьи-то губки
Башмачков твоих.
  


14. GIỐNG HỆT NHƯ TA, NGƯỜI QUA ĐƯỜNG

Giống hệt như ta, người qua đường
Đôi mắt của người luôn nhìn xuống
Ta cũng làm theo – mắt ta nhắm!
Người ơi, người hãy dừng bước chân!

Hãy hái một bó hoa anh túc
Hãy đọc – dù mắt có quáng gà –
Tên của ta là Marina
Đã sống bao năm trên mặt đất.

Đừng nghĩ rằng đây là nấm mộ
Dọa dẫm ai đó, ta hiện lên…
Ta đây đã từng rất thích thú
Cười vang, khi đáng nhẽ không cần!

Máu nóng làm cho da ửng hồng
Và những lọn tóc ta xoắn lại…
Ta cũng từng đi qua như thế!
Người ơi, người hãy dừng bước chân!

Hãy hái cho mình nhành dâu dại
Có bao quả mọng ở trên cành
Trên đời chẳng có quả ngọt hơn
Loài dâu mọc hoang nơi nghĩa địa.

Nhưng người đừng đứng trong rầu rĩ
Mái đầu cúi xuống trên ngực mình
Hãy nghĩ về ta thật nhẹ nhàng
Và dễ dàng quên ta như thế. 

Mặt trời cho người đang chiếu sáng!
Và người đang đứng trong bụi vàng…
– Người đừng ngạc nhiên khi nghe giọng
Của ta từ dưới đất vang lên.
1913

Идешь, на меня похожий

Идешь, на меня похожий,
Глаза устремляя вниз.
Я их опускала — тоже!
Прохожий, остановись!

Прочти — слепоты куриной
И маков набрав букет, —
Что звали меня Мариной
И сколько мне было лет.

Не думай, что здесь — могила,
Что я появлюсь, грозя…
Я слишком сама любила
Смеяться, когда нельзя!

И кровь приливала к коже,
И кудри мои вились…
Я тоже была, прохожий!
Прохожий, остановись!

 Сорви себе стебель дикий
И ягоду ему вслед, —
Кладбищенской земляники
Крупнее и слаще нет.

Но только не стой угрюмо,
Главу опустив на грудь.
Легко обо мне подумай,
Легко обо мне забудь.

Как луч тебя освещает!
Ты весь в золотой пыли…
— И пусть тебя не смущает
Мой голос из-под земли.



15. TÔI SỐNG RẤT MẪU MỰC VÀ GIẢN DỊ THÔI

Tôi sống rất mẫu mực và giản dị thôi
Như mặt trờinhư con lắcnhư tờ lịch.
Sống giữa thanh cao như một người ẩn dật
Và khôn ngoannhư bao tạo vật của Chúa Trời.

Tinh thần là người cộng sự, người hướng dẫn của tôi!
Bước vào không báo cáo, như tia mặt trời, như ánh mắt
Tôi sống cũng như viết: cô đọng và mẫu mực
Như Chúa Trời sai khiến, còn bè bạn chẳng hề sai.
1918

Я счастлива жить образцово и просто

Я счастлива жить образцово и просто:
Как солнце — как маятник — как календарь.
Быть светской пустынницей стройного роста,
Премудрой — как всякая Божия тварь.

Знать: Дух — мой сподвижник, и Дух — мой вожатый!
Входить без доклада, как луч и как взгляд.
Жить так, как пишу: образцово и сжато, —
Как Бог повелел и друзья не велят.

  


16. ĐÃ CHÁN RỒI HÁT HÒ VÀ TRANH LUẬN

Đã chán rồi hát hò và tranh luận
Cái miệng này!
Mà thời gian cũng đang lừa dối tôi
Và giấc mơ sẽ đến.

Tôi sẽ nằm lặng lẽ, sẽ nhắm bờ mi
Đôi bờ mi nhắm lại.
Tôi sẽ nằm lặng lẽ và sẽ mơ về
Chim chóc và cây cối.
1917

А всe же спорить и петь устанет

А всe же спорить и петь устанет
И этот рот!
А всe же время меня обманет
И сон - придет.

И лягу тихо, смежу ресницы,
Смежу ресницы.
И лягу тихо, и будут сниться
Деревья и птицы.



17. MÀ TÌNH YÊU? ĐỐI VỚI TRẺ MỤC ĐỒNG

Mà tình yêu? Đối với trẻ mục đồng
Là cái đập vào tay từ bên dưới.
Là ba giây giãy giụa
Trên ngọn núi thiên đường.

Những thiên đường và địa ngục
Những bước thăng và bước trầm
Chỉ là những cọc chống phù vân
Trong khớp nối nhẹ nhàng bằng sắt.

Nhào lộntrong một thoáng
Răng xiết chặtnhiều năm
Rơi xuống trong mơ màng
Con tim – vào thực quản.

Cho học sinh trẻ - truyện ngụ ngôn
Còn ta cần bài thơ mà trong đó
Đỉnh cao không phải tiếng cười mà tử thần thật sự
Và thật sự những ngọn núi giăng hàng!
1922

А любовь? Для подпаска

А любовь? Для подпаска
В руки бьющего снизу.
Трехсекундная встряска
На горах Парадиза.

Эти ады и раи,
Эти взлеты и бездны -
Только бренные сваи
В легкой сцепке железной.

- Накаталась! - Мгновенья
Зубы стиснув - за годы,
В сновиденном паденье
Сердца - вглубь пищевода.

Юным школьникам - басни!
Мы ж за оду, в которой
Высь - не на смех, а на смерть:
Настоящие горы!



18. NGƯỜI GIÀU CÓ – YÊU MỘT CÔ GÁI NGHÈO

Người giàu có – yêu một cô gái nghèo
Người thông minhyêu một cô dại dột
Người hồng hàoyêu một cô nhợt nhạt
Người rất tốtyêu một cô dở hơi
Đồng tiền vàngyêu đồng polushka.

Sự sang trọng của anh đâu, hở thương gia?
“Ở trong cái lỗ, ở trong hộp nhỏ!”

–Sự uyên bác của anh đâu, hở kẻ kiêu sa?
“Ở dưới gối nằm của cô con gái!”

–Má hồng ở đâu, hở người đẹp trai?
“Má hồng trong đêm đen – tan chảy”.

–Thập ác bằng bạc cùng với dây chuyền?
“Ở dưới chân giày của cô con gái!”

Người giàu có – đừng yêu cô gái nghèo
Người thông minh – đừng yêu cô dại dột
Người hồng hào – đừng yêu cô nhợt nhạt
Người rất tốt – đừng yêu cô dở hơi
Đồng tiền vàng – đừng yêu đồng polushka.
1918
______________
*Poluska (Полушка) – là đồng tiền xu của Nga có giá trị bằng một phần tư xu (1 rúp gồm 100 xu).

Полюбил богатый — бедную

Полюбил богатый — бедную,
Полюбил ученый — глупую,
Полюбил румяный — бледную,
Полюбил хороший — вредную:
Золотой — полушку медную.

— Где, купец, твое роскошество?
«Во дырявом во лукошечке!»

— Где, гордец, твои учености?
«Под подушкой у девчоночки!»

— Где, красавец, щеки алые?
«За ночь черную — растаяли».

— Крест серебряный с цепочкою?
«У девчонки под сапожками!»

Не люби, богатый, — бедную,
Не люби, ученый, — глупую,
Не люби, румяный, — бледную,
Не люби, хороший, — вредную.
Золотой — полушку медную!

Marina Tsvetaeva 
(Mục lục 166 bài Song Ngữ)

1. Tôi thích rằng anh đau chẳng vì tôi
2. Tháng chạp và tháng giêng
3. Sự trìu mến nhường kia từ đâu vậy
4. Mới hôm qua anh còn nhìn mắt em
5. Chỉ là hai tiếng vang
6. Trừ lại tình yêu
7. Chỉ là cô gái
8. Giữa hai ta là vực.
9. Những màn sương xưa cũ của tình
10. Rouge ет bleue
11. Perpetuum mobile
12. Trong ngày thứ bảy
13. Bài hát ru cho Asya
14. Giống hệt như ta, người qua đường
15. Tôi sống rất mẫu mực và giản dị thôi
16. Đã chán rồi hát hò và tranh luận
17. Mà tình yêu? Đối với trẻ mục đồng
18. Người giàu có – yêu một cô gái nghèo
19. Hạnh phúc
20. Sau ngày lễ
21. Sau khi khách ra về
22. Dáng đi của tôi thật nhẹ nhàng
23. Tôi là trang giấy cho ngòi bút của Người
24. Khốn khổ cho ai mạnh mẽ, giàu sang
25. Mèo
26. Nếu như hạnh phúc  gõ cửa
27. Em muốn được sống cùng anh
28. Vô khối người đẹp, còn anh một mình
29. Anh đi về những xứ sở xa xăm
30. Tên Marina trên dao găm của mình
31. Kết quả trong ngày
32. Ở thiên đường
33. Chiến thắng
34. Chẳng nơi nọ, nơi này
35. Cỏ mộc tê và hoa hồng
36. Một bức thư trên trang giấy màu hồng
37. Đêm cuối năm
38. Một nửa ô cửa sổ đã mở ra
39. Thật ngọt ngào – hai người chung một ngựa
40. Tôi không nghĩ suy
41. Chiến tranh, chiến tranh
42. Bạn thân yêu về bên kia đại dương
43. Từng con sóng cuộn tròn bên tảng đá
44. Lá vàng rơi lả tả
45. Tôi đã từng gặp anh những ba lần
46. Anh hãy bước vào không cần gõ cửa
47. Khi em buồn – em suy nghĩ về anh
48. Gửi anh trong mùa thứ năm của năm
49. Không gặp gỡ
50. Em hạnh phúc không?
51. Dưới vẻ dịu dàng của tấm khăn nhung
52. Em đã từng rất lười mặc áo quần
53. Hãy nhớ rằng: tôi quí hơn tất cả
54. Hai kết cục
55. Từ thơ của M. D. V
56. Đám mây trắng có đường viền màu hồng
57. Ngôi nhà nhỏ màu hồng
58. Những giọt lệ
59. Lời chào từ trên tháp
60. Nàng Bạch Tuyết
61. Đò ngang
62. Trên vai phải của tôi
63. Những tên buôn lậu và những tên cướp
64. Liên minh tay ba
65. Không phải tình yêu, mà là cơn sốt nóng
66. Lấy khăn quấn thành vòng
67. Kết bạn với em không nên
68. Chưa thể yên lòng một khi chưa thấy
69. Hãy hôn đứa con gái
70. Đôi bàn tay, đôi bờ môi vô thường
71. Chẳng phải hôn nhau – chỉ là đặt nhẹ
72. Hai tiếng huýt bên tai
73. Trong thành phố lớn của tôi
74. Tôi như bọt phù du
75. Không nói rằng đã sống
76. Lòng dũng cảm và trinh tiết
77. Trong đêm tối
78. Tưởng nhớ Sergei Esenin
79. Anh và em thật khác
80. Tâm hồn và tên
81. Với vẻ dịu dàng lớn lao
82. Mỗi câu thơ – đứa con của tình yêu
83. Lời cầu nguyện
84. Niềm đam mê Digan
85. Từ cổ tích đi vào cổ tích
86. Hai mặt trời tắt ngấm
87. Tôi sẽ chết trong bình minh
88. Anh yêu em bằng sự dối lòng
89. Già hơn cả tình yêu
90. Một bông hoa nhỏ găm trên ngực
91. Như bàn tay phải, như bàn tay trái
92. Tôi yêu anh cả đời và mỗi ngày
93. Trong ngày giã biệt
94. Gửi Maiakovsky
95. Họ và chúng ta
96. Trẻ con
97. Dòng chữ đề trong cuốn anbom
98. Hạnh phúc
99. Gửi mẹ
100. Bông hồng đầu tiên
101. Những trò chơi dại dột
102. Chúc thượng lộ bình an!
103. Chuyện cổ tích tháng chạp
104. Dưới mưa
105. Anh hãy nhìn chăm chú
106. Anh xa lạ mà không hề xa lạ
107. Ở Schonbrunn
108. Ly biệt
109. Thơ mộ chí
110. Sự thật
111. Quí bà đêm giáng sinh
112. Không rời nhau trên một con đường
113. Đêm vũ hội đầu tiên
114. Tôi viết tặng những dòng thơ này
115. Gửi ngưòi phụ nữ với những cây hoa trà
116. Trái tim và tâm hồn
117. Anh sinh ra là thiếu sinh quân, là ca sĩ.
118. Trăng non
119. Không! Hãy còn cơn đói của tình
120. Bảy thanh kiếm đâm vào con tim
121. Những đêm thiếu người yêu
122. Tặng T. V. Churilin
123. Tặng Bryusov
124. Gửi Balmont
125. Gửi Mandelstam
126. Vĩnh biệt đến muôn đời
127. Thanh lương trà thắm đỏ
128. Ý thích hoang dại
129. Lại một ô cửa sổ
130. Điều lầm lỗi dễ thương
131. Gửi mẹ
132. Thêm một lời cầu nguyện
133. Ở Paris
134. Tặng Maiakovsky
135. Trên mắt những giọt lệ
136. Những cuốn sách bìa đỏ
137. Gửi Byron
138. Văn mộ chí
139. Hãy tha lỗi cho tôi
140. Tha lỗi nhé, Nina
141. Ký ức trái tim
142. Gửi P. Antakolsky
143. Tựa hồ như giọt nước mắt nóng bỏng
144. Chim thì thích bay vào rừng
145. Anh gọi tôi là đồ phóng đãng
146. Trong nhà anh, mọi thứ
147. Nước Nga ơi, xin Người đừng xấu hổ!
148. Anh gọi tôi là hư thân, đồi bại
149. Anh gọi tôi là hư thân, đồi trụy
150. Nhà của anh bị trộm
151. Tôi đã mệt mỏi làm một quí bà
152. Trong cuốn sách chết người
153. Như lời khen châm chích và trau chuốt
154. Tôi biết một sự thật
155. Tôi trao cuốn sách này cho cơn gió thoảng
156. Và Chúa nói rằng
157. Thời tuổi trẻ màu hồng
158. Tên của anh – con chim trong bàn tay
159. Anh đi qua phía tây của mặt trời
160. Cho con thú – cái hang
161. Ở Moskva của tôi – mái vòm cháy lên
162. Tâm hồn (Không phải là kẻ mạo danh)
163. Trả về người, thứ nát bươm từng mảnh
164. Có phải ta, người không cần thứ gì
165. Đắng cay! Đắng cay! Dư vị muôn thuở
166. Tàu ngưng vô thời hạn

Thơ về M. Tsvetaeva và nhại thơ Tsve: 5
George Adamovich
Tưởng nhớ Marina Tsvetaeva
Maria Petrovyk
Bốn cái dấu chỉ đường
Veniamin Aizenshtadt
Khi tôi nói “Tsvetaeva”
Galina Danilieva
Tiếng vọng không yên
Aleksandr Finkel
Marina Tsvetaeva